Ρεβιζιονισμός

Με τον όρο ρεβιζιονισμός, χαρακτηρίζονται οι ιδεολογικές τάσεις (πρακτικές ή θεωρητικές) που αποβλέπουν στην τροποποίηση ή την κατάργηση των συνθηκών που ισχύουν μεταξύ δύο ή περισσοτέρων κρατών.


Στην ιστορία του σοσιαλισμού ρεβιζιονισμός ονομάστηκε η θεωρία που διατύπωσε πρώτος ο Έντουαρντ Μπερνστάιν και η οποία οδήγησε στον σχηματισμό της σοσιαλδημοκρατίας ως διακριτού πολιτικού ρεύματος. Θεωρώντας ότι η πραγματικότητα είχε διαψεύσει κάποιες θεωρίες ή προβλέψεις του Καρλ Μαρξ, η ρεβιζιονιστική θεωρία υποστήριξε ότι είναι δυνατή η άμβλυνση της πάλης των τάξεων και η οργάνωση του εργατικού αγώνα μέσα από νόμιμες διαδικασίες στο πλαίσιο του αστικού κράτους. Με άλλα λόγια τασσόταν ευθέως εναντίον της ιδέας της σοσιαλιστικής επαναστάσεως. Η θεωρία αυτή καταπολεμήθηκε από τον κομμουνιστικό (ευρύτερα, επαναστατικό) σοσιαλισμό, όπως και η συναφής αντίληψη του ρεφορμισμού.

Στα λενινιστικά κόμματα ο όρος ρεβιζιονισμός (όπως και ο ρεφορμισμός) χρησιμοποιείται ως κατηγορία εναντίον όσων επιχειρούν να αναθεωρήσουν βασικές αντιλήψεις του μαρξισμού. Οι μαοϊκοί επιπρόσθετα χαρακτηρίζουν ρεβιζιονιστική την ηγεσία και τη δομή της Σοβιετικής Ένωσης μετά τον θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν.